Tekst źródłowy strony Gaz rzeczywisty

'''Gaz rzeczywisty''' – pojęcie [[termodynamika|termodynamiczne]] oznaczające [[gaz]], który nie zachowuje się ściśle zgodnie z prawami ustalonymi dla [[gaz doskonały|gazu doskonałego]]. W praktyce są to wszystkie gazy istniejące w realnym świecie, aczkolwiek przybliżenie gazu doskonałego może w wielu warunkach być do nich z powodzeniem zastosowane. Przybliżenie to zawodzi jednak w skrajnych warunkach, oraz gdy istnieje potrzeba dokonania bardzo dokładnych obliczeń w warunkach zbliżonych do [[warunki normalne|normalnych]]. 

W pewnych warunkach gaz rzeczywisty można opisać za pomocą [[równanie van der Waalsa|równania van der Waalsa]] uwzględniającego objętości własne cząsteczek gazu oraz niektóre [[oddziaływania międzycząsteczkowe]], które teoria gazu doskonałego ignoruje. W skrajnych warunkach jednak zawodzi nawet równanie van der Waalsa.

== Współczynnik ściśliwości ==
Miarą odchylenia zachowania gazu rzeczywistego od gazu idealnego jest [[Współczynnik sprężystości objętościowej|współczynnik ściśliwości]] (współczynnik kompresji) ''Z'':
:: <math>Z = \frac{pV_{m}}{RT}</math>

gdzie:
* ''p'' – ciśnienie gazu
* ''V<sub>m</sub>'' = ''V/n'' – [[objętość molowa]] gazu (''V'' – objętości, ''n'' – [[Liczność materii|ilości gazu]] [mol])
* ''R'' – [[Stała gazowa|uniwersalna stała gazowa]]
* ''T'' – [[temperatura]] bezwzględna

Dla gazu doskonałego w każdych warunkach ''Z''&nbsp;=&nbsp;1 co wynika z [[Równanie Clapeyrona (stan gazu doskonałego)|równania stanu gazu doskonałego]] ([[Równanie Clapeyrona (stan gazu doskonałego)|równanie Clapeyrona]]). Dla gazów rzeczywistych Z może znacznie odbiegać od jedności, w pewnych warunkach i zawsze dla silnie rozrzedzonego gazu (''p''&nbsp;→&nbsp;0 oraz ''ρ''&nbsp;→&nbsp;0) również dla gazów rzeczywistych ''Z''&nbsp;→&nbsp;0. Wartość ''Z''&nbsp;=&nbsp;1 nie oznacza jednak, że gaz będzie miał takie same właściwości jak gaz doskonały, gdyż wiele z nich zależy od pochodnych wielkości fizycznych. Współczynniki ściśliwości opisywane są ilościowo za pomocą [[wirialne równanie stanu|wirialnych równań stanu gazu]].

Powyżej zdefiniowany współczynnik ściśliwości Z jest wielkością bezwymiarową, niezależną od układu jednostek, która ma określić odchylenie danego układu gazowego od stanu gazu doskonałego – w odróżnieniu od ogólniej sformułowanego współczynnika ściśliwości.

[[Kategoria:Fizyka gazów]]